Geestelijke hulpverlening

"U kunt in maart, dat is over 6 maanden, terecht voor een intake", dat was wat ik te horen kreeg één van de eerste keren dat ik mij echt zorgen maakte om mezelf. Ik was heel erg bezig met de dood en doodgaan, ik dronk veel te vaak en veel te veel en ik automutileerde. Het speelde alweer een aardige tijd en werd steeds erger, daardoor dacht ik dat dit misschien wel eens de keer kon zijn dat ik mezelf niet meer overeind zou kunnen houden. Ergens was ik bang dat dit de keer was dat ik zo diep in mezelf zou zinken dat er geen weg meer terug naar boven zou zijn. Ik belde een GGZ instelling legde kort uit waarom ik contact zocht en kreeg te horen dat ik 6 maanden moest wachten, niet eens op hulp, maar op een intake. Vanuit de intake zou dan verder gekeken worden. Compleet flabbergasted heb ik de afspraak gemaakt en opgehangen. Gelukkig kwam ik er deze keer nog wel zelf uit en tegen de tijd dat het februari was, belde ik de afspraak af; het was niet meer nodig.   O wat had ik het fout! Natuurlijk was het nog wel nodig, misschien wel harder dan ooit, maar ik had alle ellende weer in het doosje gepropt en was op de deksel gaan zitten, het ging goed. Hoeveel pijn en verdriet er voorkomen had kunnen worden als ik toen wel gewoon was gegaan is niet precies te zeggen, maar dat het onnoemelijk veel geweest zou zijn is zonder twijfel. Waarom ging ik niet gewoon? Het is echt heel stom, ik wist best wel dat mijn problemen niet over waren maar ik schaamde me, en de drempel was te groot om geestelijke hulp te zoeken. Toen ik op de bodem lag, toen was al het andere groter dan mijn schaamte maar toen ik eenmaal weer wat stond en controle had over mezelf toen overheerste de schaamte, en dus belde ik af en ging ik niet. Voor mezelf praatte ik het goed door te denken dat een ander die afspraak mogelijkheid vast veel harder nodig had dan ik.

Nu zijn we 17 jaar verder en hoor ik overal om mij acties als 'maak het bespreekbaar' en 'hey, het is oké'. Laat ik vooropstellen dat ik echt een voorstander ben van dit soort geluiden in de samenleving, maar tegelijk zie ik om mij heen niet dat er iets verandert. Ik ben natuurlijk niet iedereen en er zullen gelukkig mensen zijn waarbij deze geluiden wel echt geholpen hebben en hun problemen echt bespreekbaarder zijn geworden maar er is nog steeds een hele grote groep mensen, net als ik toen, die lijden in stilte. Er zijn denk ik vier problemen met het bespreekbaar maken van geestelijke problemen of de behoefte aan geestelijke ondersteuning. Allereerst is het volgens mij toch nog niet echt bespreekbaar, het is best nog wel een taboe om aan te geven dat jij net wat anders functioneert dan de gemiddelde Nederlander.

Ten tweede, geestelijke hulpverlening kost, net als ziekenhuiszorg, veel geld. Vergoeding zit in de basisverzekering maar dit houdt in dat je er Eigen Risico over moet betalen en dat je naar een gecontracteerde hulpverlener toe moet anders krijg je bij de meeste verzekeraars maximaal 75% van de behandeling vergoedt. Als je geen probleem hebt wat vanuit de DSM valt te diagnosticeren, dan heb je geen recht op 'basis geestelijke gezondheidszorg', in dat geval wordt er helemaal niets via de basisverzekering vergoed.

Het derde probleem zijn de wachtlijsten, overal hoor je verhalen over ellenlange wachtlijsten en de GGZ kan het niet meer aan. Tegelijk is het landschap van ondersteuners zo groot, als mensen eerder hulp zou zoeken en krijgen, dan is de kans kleiner dat kleine problemen hele grote issues worden. Iemand die zich steeds overvraagd voelt - zal nu vaak geen hulp zoeken maar anders deze hulp zelf moeten betalen. Iemand die zich steeds overvraagd voelt en een depressie ontwikkeld die kan deze zorg vergoed krijgen. Dus eigenlijk zeggen we: "zoek vooral geen hulp bij kleine dingen maar wacht tot het groot en complex is, de behandeling is dan moeilijker en duurt langer maar wordt in ieder geval wel vergoed" Maak je hierdoor al niet een taboe van het nodig hebben van geestelijke ondersteuning?

Ten vierde de toegankelijkheid. Veel huisartspraktijken hebben tegenwoordig wel een praktijk- ondersteuner GGZ in dienst, maar in de meeste gevallen zijn die maar één of twee dagen in de week aanwezig. Soms krijg je dus te maken met wachtlijsten of zijn net die twee dagen dat de POH-GGZ aanwezig is de enige twee dagen in de week dat je echt geen afspraak kan maken. Bij ons in de omgeving zijn wel 5 verschillende praktijken met allemaal een POH-GGZ, voor één of twee dagen in de week in dienst, waarom gaan die niet allemaal met elkaar in één gezamenlijke praktijk zitten? Als ze dat zouden doen dan hebben ze ruimere beschikbaarheid door de week heen en een breder aanbod van expertise. Het landschap van de geestelijke hulpverlening is zo onwijs versnipperd, er zijn ik weet niet hoeveel verschillende soorten coaches, counselors, psychologen om nog maar te zwijgen over de hoeveelheid aan behandelaanbod. En wat mij betreft is het probleem nog niet eens de hoeveelheid, ieder mens is uniek dus dat de één met zijn probleem beter door persoon a geholpen kan worden terwijl een ander meer baat heeft bij hulp persoon b dat is wat mij betreft heel logisch, en fijn dat dat kan. Maar duidelijk krijgen wie, waar, wat en op welke manier iets voor je kan betekenen, is bijna onmogelijk. Als je hoofd vol zit en je voelt je ellendig dan heb je toch helemaal geen zin om uit te dokteren door wie of op welke manier jij het beste geholpen kan worden. Dan kijk je naar de locatie, bereikbaarheid, spreekt het me aan en kan ik het, indien nodig, betalen. Er zijn wel centra hoor waar via een intake eerst gekeken wat je nodig lijkt te hebben en welke behandelaar en welke behandeling dan bij jou als persoon zou passen maar die moet je in het hele landschap van mogelijkheden dan eerst vinden.

Waarom leren we wel hoe we lichamelijk gezond moeten blijven maar wordt er weinig aandacht besteed aan hoe we dit geestelijk doen? Waarom zoeken we wel hulp bij lichamelijk ongemak maar niet bij geestelijk ongemak? Waarom bespreken we wel het eczeem van onze dochter, maar niet onze eigen somberheid?

Waarom kunnen we ons laten verzekeren voor een aantal fysiotherapie bezoeken per jaar maar niet voor het zoeken van geestelijke ondersteuning? Waarom is iemand die problemen heeft met zijn knie, iemand die problemen heeft met zijn knie, maar is iemand die problemen heeft in het hoofd, gek, raar, vreemd, zwak of een 'lunatic'?